گره معاملاتی چیست؟
با توجه به اجرایی شدن قانون جدید حجم مبنا، خالی از لطف نیست که کمی در مورد گره معاملاتی بدانیم. البته در دستورالعمل حجم مبنای جدید ، صحبتی از رفع گره معاملاتی نشده بود.
شاید به گوش شما هم رسیده باشد که نماد یک شرکت در بازار سهام، در شمار دستورالعمل رفع گره معاملاتی قرار گرفته است. در این مقاله می‌خواهیم مفهوم این اصطلاح را برایتان توضیح دهیم و تعیین کنیم که چه زمانی به سراغ نماد شرکت‌ها می‌رود!
منظور از گره معاملاتی در بورس چیست؟
بر اساس دستورالعملی که هیئت مدیره سازمان بورس در سال ۱۳۸۹ تصویب کرد، شرکت‌هایی که با مشکل صف خرید یا صف فروش‌های سنگین و قفل شده روبه‌رو هستند مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند. این دستورالعمل با هدف روان‌تر کردن معاملات سهامی که با صف خرید یا فروش قفل شده – بدون معامله – روبه‌رو هستند طراحی شده است.
گره معاملاتی به وضعیتی گفته می‌شود که شرایط زیر را دارا باشد:
- در آن یک نماد معاملاتی با وجود برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش در پایان جلسه معاملاتی حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با تعداد سهام ۳ میلیارد و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره – به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده – کمتر از ۵% حجم مبنا باشد.
- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
- مقررات گره معاملاتی در مورد سهام شرکت‌هایی با تعداد سهام کمتر از ۱۵۰ میلیون سهم با تشخیص مدیرعامل بورس می‌تواند اعمال نشود.
معرفی شرکت‌های مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی
شاید با خودتان بگویید که از کجا متوجه شویم چه شرکتی قرار است مشمول رفع گره معاملاتی شود؟ در پاسخ باید بگوییم نمادهایی که قرار است در روز معاملاتی پیش روی خود، رفع گره معاملاتی شوند از طریق پیام ناظر بورس در سایت «TSETMC» و همچنین سایت رسمی اطلاع رسانی بورس انتشار خواهند یافت.
برخی از شرکت‌ها ممکن است برخلاف قوانین بالا، مشمول رفع گره معاملاتی نشوند. ناظر بازار با توجه به نسبت P/E سهم، در نظر گرفتن معاملات مشکوک و حجم صف ساختگی سهم ممکن است از مشمول کردن نماد جلوگیری کند.
دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی
نمادهای معاملاتی که بر اساس اعلام بورس مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در ابتدای روز معاملاتی بعد و در مرحله گشایش با دو برابر دامنه نوسان روزانه قیمت عادی آن نماد انجام و سپس در حراج پیوسته، معاملات در دامنه نوسان روزانه قیمت انجام می‌شوند. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.
اجازه بدهید مثالی در این زمینه بزنیم. فرض کنید نماد «کبافق» پس از ۵ روز صف خرید شدن و معامله اندک آن مشمول رفع گره معاملاتی می‌شود. قیمت سهم در پایان روز پنجم ۱۰۰۰۰ ریال است. روز بعد – یعنی روز ششم – دامنه نوسان در پیش گشایش که سفارش گیری انجام می‌گیرد برابر ۱۰ درصد خواهد بود. پس از کشف قیمت بر اساس نوسان ۱۰درصدی – ۲ برابر ۵ درصد – نسبت به روز قبل که مثلا قیمت ۱۱۰۰۰ ریال کشف می‌شود نوسان ۵ درصدی نسبت به قیمت ۱۱۰۰۰ ریال اعمال و معاملات بر اساس آن ادامه پیدا خواهند کرد.
منبع: دستورالعمل رفع گره معاملاتی مصوب 14/06/86 هیات مدیره سازمان بورس
