بورس تهران

 کمتر از 45 ماه از آغاز ریاست شاپور محمدی میگذرد و امروز سرانجام خبر رسمی تغییر سکانداری سازمان بورس تهران منتشر شد.  شاپور محمدی جای خود را به حسن قالیباف اصل داد. 

 محمدی دوران ریاست خود در تابستان سال  95 را توفانی آغاز کرد. در آن روزها رسوایی کنتورسازی ایران و آغاز توقف طولانی‌مدت سهام بانکی باعث شده بود که فعالان بازار سهام مطالبه شفافیت بیشتر را از ریاست جدید داشته باشند. اقدامات خوبی در ماه‌های نخست ریاست محمدی به عنوان سکاندار نظارت بر بورس مشاهده شد. برای مثال در همان ماه‌های اول شرکت‌ها ملزم به ارائه گزارش ماهانه شدند. چیزی از زمان ریاست محمدی نگذشته بود که روش مشکوک عرضه‌های اولیه تغییر کرد. در حالی‌که تا قبل از این رانت ویژه‌ای در حال توزیع بود با به کارگیری روش «ثبت سفارش» مدیران بازار سهام به دنبال این موضوع بودند تا از رانت موجود بکاهند. 

برگزاری کنفرانس مطبوعاتی رسم دلنشینی بود که در این دوره بنا نهاده شد. شاید بسیاری از افرادی که طی یک سال اخیر به بازار سهام کشور افزوده شده‌اند، چندان از فواید کنفرانس مطبوعاتی آگاه نباشند اما قطعا قدیمی‌ترها زمان انتظار یک ساله برای برگزاری مجامع سالیانه و دریافت همین پاسخ‌های ارائه شده در کنفرانس مطبوعاتی را به یاد دارند. 
  
 برای بازاری‌ها و افرادی که درگیری بیشتری با شرکت‌ها و مجامع داشتند این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است، شاپور محمدی تلاش خوبی برای برای افزایش شفافیت در عین حال افزایش نقدشوندگی به کار برد. کاهش مدت زمان توقف نمادها یکی از موارد قابل توجه دوره ریاست وی است، یکی از اتفاقات مثبت ارائه قوانین مدون به جای برخورد سلیقه‌ای با ناشران بورسی بود؛ البته ماه‌های نخست وضعیت متفاوت بود. در یادآوری سال 95 باید به توقف تعداد بسیاری از نمادها در پاییز این سال اشاره کرد. اما نکته عجیب این‌که دقیقا در ماه‌های پایانی دوره ریاست محمدی، قوانینی یکی پس از دیگری منتشر شد که به تهدید بزرگی برای نقدشوندگی بازار تبدیل شد و در عین حال ریسک ظهور دوباره برخورد سلیقه‌ای ناظر را شاهد هستیم.  

 در دوره ریاست وی ابزارهای مالی جدید نیز به معاملات سهام افزوده شد. اختیار معاملات یا در همین ماه‌های اخیر می‌توان به فروش تعهدی یا برپا شدن معاملات الگوریتمی و تلاش برای جلب توجه عموم به سمت سرمایه‌گذاری در سهام اشاره کرد. گرچه این ابزارها فعلا جایگاه خود را در بازار پیدا نکرده‌اند اما بالاخره این امید وجود دارد که این ابزارها نیز در آینده‌ای نه‌چندان دور با استقبال سهام‌داران مواجه شوند. جای انصاف نیست بسیاری از بورس‌بازان و افراد بدون داشتن کمترین درگیری یا سواد از بورس و بازار سهام در شرایط کنونی کل دوره ریاست شاپور محمدی را به دلیل چند ماه گذشته زیر سوال می‌برند. 

 گام‌های خوبی برای افزایش کارایی اطلاعاتی بازار سهام کشور و دسترسی عمومی به اطلاعات در دوره ریاست محمدی برداشته شد. برای مثال تغییر نحوه ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها در کدال و بهبود رویه گزارش‌دهی نیازمند یک گزارش مفصل است. قضاوت کارنامه شاپور محمدی را نباید به همین چند ماه اخیر محدود نکنیم. گرچه نقدهای بسیاری را بر این دوران وارد می‌دانیم مانند جلوگیری از عرضه اوراق دولتی و تشکیل بازار سیاه با نرخ‌های عجیب در سال 96 یا ممانعت از عرضه‌های اولیه و سایر موارد که بارها نیز تا همین اواخر آن‌ها را مطرح کرده‌ایم؛ اما با همه این‌ها دوره ریاست اخیر سازمان را باید منصفانه قضاوت کرد و جنبه‌های خوب را نیز فراموش نکنیم. به صورت مشخص تلاش بسیاری برای رونق بازار سهام از راه‌های مستقیم مانند کاهش مالیات یا غیرمستقیم مانند افزایش شفافیت اطلاعاتی بازار در دوره ریاست شاپور محمدی به کار گرفته شد.

 با این حال اواخر دوره ریاست شاپور محمدی با گسیل افسارگسیخته و هر چه بیشتر نقدینگی و شتاب بالای تغییرات ناشی از فضای کلان اقتصاد کشور همراه شد. شاید همین موضوع و هراس از حباب سنگین قیمتی سهام و عواقب تاریکی که به دنبال چنین رشد قیمتی بدون پشتوانه‌ای احتمال وقوع دارد، سازمان بورس را در ماه‌های پایانی ریاست پیشین به سمت تصمیمات غیرمنطقی سوق داد. در خصوص هسته معاملاتی بحث مفصل است و نمی‌توان یکجانبه سازمان بورس را نقد کرد.

  دستپاچگی در تصمیم‌گیری در ماه‌های پایانی ریاست تا حدودی مشهود بود همین موضوع باعث شد تا تصمیماتی اخذ شود که احتمالا برخلاف آموزه‌های آکادمیک شاپور محمدی بود و در عین حال راه‌حل عبور از وضعیت کنونی نبود.